بهداشت پوست :پوست تمام سطح بدن را یم پوشاند و سطح پوشش آن در بزرگسالان به طور متوسط 2 متر مربع و وزن آن حدود 3 کیلو گرم است پوست تمام خون جاری در بدن را دریافت می کند پوست در حالت عادی به خودی خود می تواند ترمیم شود و تقریباً به طور کامل در برابر آب غیر قابل نفوذ است . ضخامت پوست در نواحی مختلف بدن متفاوت است و از حدود 1/0 میلیمتر تا بیش از 4 میلیمتر تغییر می کند پوست در کف دستها و پاها از نواحی دیگر ضخیم تر استو در ناحیه پلکها نازک می شود پوست خاصیت ارتجاعی دارد چنانکه پوست ناحیه شکم به هنگام حاملگی و پوست نواحی مختلف بدن بر اثر ورم کش می آید و بعد از زایمان و یا بر طرف شدن ورم به حالت اول باز می گردد هر قدر سن بالاتر رود خاصیت ارتجاعی پوست کمتر می شود و چین و چروک پوست به خاطر کم شدن این خاصیت است پوست بدن انسان نشان دهنده وضع سلامت بدن است زیرا رژیم غذایی بد ، بدی گوارش غذاها و وجود بعضی از مواد سمی در بدن ، بر رنگ و حالت پوست موثرند پوست فقط پوششی نیست که اعضاء بدن را در بر بگیرد بلکه وظایف دیگریب هم بر عهده دارد مثلاً :پوست ، وسیله ای برای کنترل و ثابت نگهداشتن دمای بدن است زیرا با عرق کردن گرمای بدن در مواقع ضروری دفع می شود پوست یکی از اعضای دفع به شمار می آید زیرا به وسیله عرق کردن مقداری از مواد زاید بدن نیزز از راه پوست خارج می شود پوست ، مانع خشک شدن بدن می گردد . تمام جانداران ساکن خشکی اعم از گیاهان یا جانداران برای جلوگیری از تبخیر آب بدن محتاج به پوششی محافظ هستند . پوست بدن انسان هم مانع از دست رفتن آب خون و لنف و سایر مایعات بدن می گردد.پوست ، اولین منطقه دفاعی بدن را در برابر عوامل بیماریزا تشکیل می دهد . زیرا خارجی ترین قسمت آنرا سلول های مرده و شاخی شده ای تشکیل می دهد که جلو نفوذ میکربها را به بافت های زیر پوست می گیرند به همین سبب است که باید مواظب کوچکترین بریدگی یا خراش پوست در سطح بدن بود .پوست ، اشعه ماوراء بنفش را جذب می کند که در سنتز ویتامین D مورد استفاده است . پوست ، به مقدار کم اکسیژن را جذب می کند و دی اکسید کربن پس می دهد ( حدود تبادلات گازهای ششی ) پوست گیرنده احساسهای گوناگون مثل احساس لمس مطلق و احساس گرما و سرما و درد و فشار است . همه این احساسها را بر روی هم احساسهای لمسی می گویند . احساسی که از تماس اجسام با پوست ، به شخص دست می دهد احساس لمس مطلق نام دارد. همه نقاط پوست حساسیت همانند ندارند بلکه به علت یکنواخت نبودن پراکندگی اعصاب حسی در پوست ، هر بخش آن در پذیرفتن عده ای از محرکها حساس تر است . حساسیت بدن نیست به تحریکات ممتد رفته رفته کم می شود به طوری که ممکن است چیزی به کلی احساس نشود چنانکه ما عموماً لباسهای زیر خود را بر تن احساس نمی کنیم و نیز کسانیکه به عینک زدن دائم عادت کرده اند آنرا روی بینی خود احساس نمی کنند .مو ، ناخن ، غده های عرق و غده های چربی به نام ضمائم پوست مو موسومند .ساختمان پوست : پوست بدن که محافظ بافت ها و اندام های داخلی است و همه آنها را پوشانیده است ازیک طبقه خارجی پوششی بنام برون پوست یا بشره ( اپیدرم Epidermis ) و یک طبقه داخلی بنام پوست حقیقی یا جلد (Dermis ساخته شده است .1-بشره ( اپیدرم ) اپیدرم خارجی ترین طبقه پوست است و از یاخته های پوششی سنگفرشی مطبق ساخته شده است . اپیدرم کف دستها و پاها از نواحی دیگر ضخیم تر است و این ضخامت در اثر کار بیشتر دستها و پاها بیشتر هم می شود گاهی اوقات نیز به صورت پینه و میخچه ضخامت غیر طبیعی پیدا می کند .اپیدرم شامل چندین لایه است . خارجی ترین لایه که به نام لایه شاخی موسوم است از چند ردیف یاخته های مرده تشکیل شده است محتویات این یاخته ها به کراتین که یک ماده پروتئنی است تبدیل شده است . این یاخته ها که معمولاً یاخته های کراتینیزه نامیده می شود دائما از سطح پوست کنده می شوند ومی ریزند و یاخته های جدیدی از لایه های زیرین اپیدرم جای آنها را می گیرند و باین علت پوست سالها جوان باقی می ماند این لایه که از یاخته های مسطح تشکیل شده است به صورت سدی در مقابل امواج حرارتی و نوری ، میکربها و بیشتر مواد شیمیایی عمل می کند . ضخامت این لایه بر حسب مقدار تحریکی که در اثر سائیدگی و سنگینی وزن به سطح پوست وارد می شود تغییر می کند و به همین جهت در کف دست و پا ضخیم تر شده است و در بعضی موارد حتی تولید پنبه می کند در سطح بشره 2 گونه شیار هست : شیارهای عمیق که به صورت خطوط نسبتاً دراز در کف دست و در مفصلها و در پیشانی فراوانند و شیارهای کم عمق که عموماً منحنی و متحدالمرکزند. شیارهای موجود در بشره در ناحیه کف دست و انگشتان وضع کاملاً مشخصی دارند و در هیچ فردی مشابه فرد دیگر نیست . از این شیارها که از زمان زندگی جنینی به وجود می آیند و در هر فرد نظم خاصی دارند ، در انگشت نگاری برای تعیین هویت افراد استفاده می شود .جلد : جلد در زیر اپیدرم قرار گرفته و خیلی ضخیم تر از آنست و اپیدرم را تغذیه می کند عرق خونی و لنفاوی ، اعصاب، قسمتی از غده های عرق و چربی و پیاز مو در این قسمت قرار دارند .جلد از 2 لایه تشکیل شده است یکی پاپیلر Papillary که مجاور داخلی ترین لایه اپیدرم است و دیگری رتیکولر Reticular که بین لایه پاپیلر و بافت زیر پوستی قرار دارد و ضخیم تر از لایه پاپیلر است. بافت زیر پوستی که معمولاً دارای چربی است جلد را به بافتهای زیرین متصل می کند . جلد بر خلاف اپیدرم که عروق خونی ندارد دارای عروق فراوانی است .پوست قدرت ترمیم زیادی دارد. اگر اپیدرم از بین برود ، در صورتیکه مناطق و قطعات مجزایی از لایه زیاینده دست نخورده باقی مانده باشند ، پوست مجدداً تولید خواهد شد . در زخم عمیق تر ، در اثر تقسیم فعال یاخته های اپیدرم کنار زخم پوششی جدید از اپیدرم در روی ناحیه از بین رفته تشکیل می شود . در بعضی موارد مثل برخی سوختگی ها ، عمل ترمیمی طبیعی پوست در ناحیه بافت ضایعه دیده برای بازگرداندن کار نسج آسیب دیده کافی نیست و از پیوند پوست استفاده می شود .تغییرات رنگ پوست : تغییر رنگ پوست گاه علامت مهمی است که می تواند ما را به تشخیص بیماری رهنمون باشد مثلاً :الف- پریدگی رنگ پوست نشانه ای از کمخونی ( کاهش تعداد گویچه های قرمز خون یا کم شدن مقدار هموگلوبین ) است .ب- کمبودی پوست یا سیانوز به خصوص در ناحیه لبها و ناخنها ، ممکن است در بیماربهای شدید قلبی و برخی از بیماریهای ریوی مانند پنومونی دیده می شود .ج- زردی پوست گواه بر این است که رنگدانه های صفراوی بیش از میزان طبیعی در خون وجود دارند .د-سرخی رنگ پوست می تواند گواهی بر افزایش فشار خون و حالات دیگری که موجب اتساع عروق زیر پوستی می شود ، مانند : ضایعات پوست :1-جوش یا اکنه ، عارضه ای است که در بالغین شایع است و در اثر عفونت و التهاب غده های چربی پوست ظاهر می شود 2-کفگیرک ، نوعی عفونت استافیلوکوک است که پس از چرکی شدن و سرباز کردن در پوست حفره های متعدد و نزدیک به هم و چرک زا ایجاد می کند .3-کورک، التهاب محدود جلد و بافت زیر پوستی است. این عارضه در اثر میکروبی بنام استافیلوکوک طلایی پیدا می شود . میکروب از ناحیه فولیکولهای مو داخل پوست می گردد. این عارضه بر خلاف کفگیرک پس از چرکی شدن فقط از یک ناحیه سرباز می کند .4-زرد زخم : یکی دیگر از بیماریهای التهابی و میکروبی پوست است که معمولاً در اثر میکروب استرپتوکوک ایجاد می شود . ضایعات معمولاً بدون درد و گاهی همراه با خارش و سوزش است .5-کهیر ، عارضه پوستی ناشی از حساسیت است که به طور ناگهانی ظاهر می شود و به صورت لکه های گرد و برجسته ای است که از پوست اطراف خود قرمز تر یا رنگ پریده تر است و اغلب با خارش شدید همراه است 6-کچلی ، بیماری انگلی پوست است که در اثر قارچ مخصوصی ایجاد یم شود پوست سر بیشتر به کچلی مبتلای می شود . اگر در خانواده ای این بیماری بروز کند برای جلوگیری از ابتلای سایرین باید بهداشت و نظافت شخصی و خانوادگی را رعایت کرد و بیماران را تحت درمان قرارد اد .7-سوختگی در اثر آفتاب ، اگر پوست به مدت طولانی زیر نور خورشید یا یک منبع دیگری از اشعه ماوراء بنفش قرار گیرد سوختگی ایجاد می شود که اگر زیاد شدید نباشد می توان با تمیز نگاهداشتن موضع و مالیدن کرمهای مخصوص آنرا درمان کرد .8-سوختگی ، به علل مختلف ایجاد می شود . از علل شایع سوختگی ریختن آب جوش یا مایعات داغ دیگر بر روی بدن و نیز تماس با اشیاء داغ است سوختگی 3 در جه دارد : در سوختگی درجه دو ، وسعت ضایعات به جلد هم می رسد . در سوختگی درجه سه ، سوختگی تمام ضخامت پوست از اپیدرم تا جلد را فرا می گیرد و دامنه ضایعات به بافت زیر جلدی هم می رسد .1- اگزما، عارضه التهابی سطحی است که غالباً اپیدرم را در بر می گیرد و در مراحل اولیه با قرمزی ، خارش ، برجستگی های ریزی که آب می دهند و پوسته پوسته می شوند همراه است در مراحل بعد اپیدرم غالباً ضخیم و تیره رنگ می شود .2-زخم حاصل از ماندن زیاد در بستر ، اغلب در قسمتهایی از بدن پیدا می شود که به علت خوابیدن یا نشستن به مدت طولانی تحت فشار قرار گیرند این زخمها اغلب در ناحیه پایین کمر ایجاد می شوند برگرداندن و این پهلو و آن پهلو کردن مکرر بیمار و مالش با الکل در محلهایی که تحت فشار هستند می تواند از بروز این زخم جلوگیری کند .مراقبت از پوست : داشتن پوست تمیز هدف اساسی بهداشت و زیبایی می باشد. حتی اگر پوست کثیف نباشد ، حمام روزانه برای پاک کردن مواد زائدی که روی پوست جمع شده اند و ازبین بردن عرق بدن لازم است . علاوه بر آن آب نیمگرم حمام باعث تسکین و آرامش اعصاب می شود و احساس شادی را در انسان ایجاد می کند در بهترین نتیجه بایستی از آب نرم ( آبی که مقادیر املاح آن بیش از حد مجاز نباشد ) که درجه حرارت آن از حرارت بدن تجاوز ننماید استفاده نمود به کار بردن صابون در آبهای سخت ممکن است باعث خشکی پوست و خارش بشود از مالیدن مستقیم صابون به بدن خودداری نماید و همیشه مقدار زیادی آب مصرف کنید که صابون را کاملاً پاک نماید ، صابون تاثیر آب را زیادتر می کند و چربی و کثافت پوست بدن را به خوبی در خود حل می کند . تاثیر صابون بر پوست بدن بدین قرار است که در اثر برخورد صابون پوست بدن متورم می شود و سلولهای قسمت شاخی پوست از یکدیگر جدا می شوند و به وسیله آب شسته و از بین برده می شوند . از طرفی چربیهای موجود در روی پوست اغلب با گرد و غبار مخلوط شده به صورت چرک در می آید و منافذ و سوراخهای پوست را پوشانیده مانع تنفس از راه پوست و دفع عرق و نمک بدن می شوند صابون به علت قلیایی بودن با این چربیها ترکیب شده آنها را از پوست بدن جدا می سازند و همراه با کف صابون و آب فراوان آنها را شسته از بین می برد . هر قدر قلیائیت صابون بیشتر باشد تاثیر آن بر چربیها و کثافتها و قدرت تمیز کردن آن زیادتر است. ولی در عین حال باعث خشک کردن پوست می گردد . بنابراین بایستی صابون متناسب با نوع پوست و با توجه به میزان قلیایی بودن ان انتخاب نمود .برای نظافت پوستهای عادی استفاده از صابونهای معمولی مناسب تر است در حالیکه صابونهای معمولی برای پوست خشک به هیچ وجه مناسب نیستند زیرا خاصیت قلیایی آن چربیهای پوست را خنثی می کند و اسیدیته اپیدرم را از بین می برد بنابراین از پوستی که خود فاقد اجسام چرب کافی است بقیه چربی آنرا هم می گیرند و راه راه برای ورود عوامل عفونت زا باز می کنند بنابراین بهتر است از صابونهای با ph خنثی و یا اسیدی استفاده شود .برای پوست های چرب صابونهای اسیدی توصیه می گردد زیرا ترشح مواد چرب را محدود و در مقابل رشد میکروبها سدی بوجود می آورد .گرچه انتخاب نوع صابون بر حسب سلیقه اشخاص فرق می کند ولی درهر حال از استعمال صابون و پاک کننده های خیلی معطر باید خودداری نمود.